ในการ ออกแบบบ้าน ไม่ว่าจะเป็นบ้านเดี่ยว ทาวน์โฮม หรือบ้านในที่ดินจัดสรร หนึ่งในเรื่องสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามคือ “ระยะร่น” ซึ่งเป็นข้อกำหนดทางกฎหมายที่มีผลโดยตรงต่อการออกแบบ ทั้งในแง่ของขนาด พื้นที่ใช้สอย และตำแหน่งของตัวบ้านบนที่ดิน หากไม่เข้าใจเรื่องนี้อย่างชัดเจนอาจทำให้แปลนบ้านไม่สามารถขออนุญาตก่อสร้างได้ หรืออาจต้องรื้อแบบเพื่อปรับใหม่ ซึ่งส่งผลทั้งเรื่องเวลาและงบประมาณในการสร้างบ้านอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
ระยะร่นคืออะไร?
ระยะร่น (Setback) หมายถึง ระยะห่างระหว่างอาคาร (เช่น ตัวบ้าน โรงจอดรถ หรือสิ่งปลูกสร้างอื่น) กับแนวเขตที่ดิน ไม่ว่าจะเป็นแนวด้านหน้า ด้านหลัง หรือด้านข้าง ซึ่งกำหนดไว้ตามกฎหมายผังเมืองและข้อบัญญัติท้องถิ่นในแต่ละพื้นที่ โดยมีจุดประสงค์เพื่อความปลอดภัย ความเป็นระเบียบ และลดผลกระทบระหว่างอาคารข้างเคียง เช่น การรับแสง การระบายอากาศ และความเป็นส่วนตัว
ประเภทของระยะร่นในการออกแบบบ้าน
- ระยะร่นด้านหน้า
เป็นระยะห่างจากแนวเขตถนนหรือแนวหน้าที่ดินถึงตัวบ้าน ซึ่งโดยทั่วไปจะต้องร่นไม่น้อยกว่า 3 เมตร (ในเขตที่อยู่อาศัยทั่วไป) แต่บางพื้นที่อาจต้องมากกว่านั้นตามผังเมืองรวม - ระยะร่นด้านข้าง
เป็นระยะห่างระหว่างอาคารกับขอบเขตที่ดินด้านซ้ายและขวา โดยมากจะกำหนดตามความสูงของอาคาร เช่น อาคารสูงไม่เกิน 9 เมตร ต้องร่นข้างละไม่น้อยกว่า 2 เมตร - ระยะร่นด้านหลัง
ใช้หลักเกณฑ์คล้ายกับระยะร่นด้านข้าง และมักจะต้องมีระยะห่างเพื่อให้สามารถเว้นที่ว่างสำหรับแสงสว่างและการระบายอากาศ - ระยะเว้นจากบ่อบำบัดหรือสิ่งปลูกสร้างพิเศษ
เช่น ห้องน้ำ บ่อเกรอะ ต้องร่นจากแนวเขตและตัวบ้านในระยะที่ปลอดภัยตามที่กฎหมายกำหนด
ระยะร่นส่งผลอย่างไรต่อการออกแบบบ้าน?
1. พื้นที่ใช้สอยของบ้าน
หากระยะร่นรอบบ้านต้องมีอย่างน้อย 2-3 เมตรในทุกด้าน จะทำให้พื้นที่ใช้สร้างบ้านจริงเล็กลงกว่าพื้นที่ดินทั้งหมด เช่น หากคุณมีที่ดินขนาด 50 ตารางวา (200 ตารางเมตร) อาจใช้ปลูกสร้างบ้านได้เพียง 120-140 ตารางเมตรเท่านั้น
การวางแผนและ ออกแบบบ้าน จึงต้องคิดถึงความเหมาะสมของขนาดบ้านกับขนาดที่ดินให้รอบคอบ ไม่เช่นนั้นบ้านอาจดูแออัดหรือไม่สามารถก่อสร้างได้ตามแปลนที่ออกแบบไว้
2. การวางตำแหน่งห้องต่าง ๆ
การ ออกแบบบ้านภายใน ต้องสอดคล้องกับข้อจำกัดของระยะร่น เช่น หากด้านหนึ่งของบ้านต้องเว้นระยะจากเพื่อนบ้าน อาจวางห้องที่ไม่ต้องการแสงธรรมชาติไว้ฝั่งนั้น (เช่น ห้องเก็บของ) ส่วนฝั่งที่ติดกับพื้นที่ว่างมากกว่า อาจออกแบบให้มีหน้าต่างใหญ่ หรือวางห้องนั่งเล่น ห้องนอนที่ต้องการแสงและลมถ่ายเทได้ดี
3. การจัดสวนและพื้นที่ภายนอก
การมีระยะร่นมากพอทำให้สามารถ ออกแบบบ้านภายนอก ได้อย่างมีลูกเล่น ไม่ว่าจะเป็นทางเดินรอบบ้าน สวนเล็กๆ พื้นที่จอดรถ หรือศาลานั่งเล่น ซึ่งช่วยให้บ้านน่าอยู่มากยิ่งขึ้น
4. การออกแบบบ้านด้วย 3D เพื่อทดสอบระยะร่น
การใช้เทคโนโลยี ออกแบบบ้าน3D ช่วยให้เจ้าของบ้านและสถาปนิกสามารถมองเห็นระยะร่นได้อย่างชัดเจนตั้งแต่ขั้นตอนวางแผน ช่วยหลีกเลี่ยงความผิดพลาดและสามารถปรับปรุงได้ทันทีหากพื้นที่จริงไม่เหมาะสมกับแปลนเดิม
ตัวอย่างการคำนวณระยะร่นเบื้องต้น
สมมติว่าคุณมีที่ดินขนาด 60 ตารางวา (240 ตารางเมตร) หน้ากว้าง 12 เมตร ลึก 20 เมตร
- ระยะร่นด้านหน้า 3 เมตร
- ระยะร่นด้านหลัง 2 เมตร
- ระยะร่นด้านข้างซ้าย-ขวา ข้างละ 2 เมตร
พื้นที่ที่สามารถปลูกสร้างได้จริง
- หน้ากว้าง = 12 – (2+2) = 8 เมตร
- ลึก = 20 – (3+2) = 15 เมตร
พื้นที่ก่อสร้างรวม = 8 x 15 = 120 ตารางเมตร
นั่นคือคุณจะสามารถปลูกบ้านขนาดชั้นเดียวประมาณ 120 ตร.ม. หรือบ้านสองชั้นที่ใช้พื้นที่ชั้นล่างเท่านี้ได้โดยไม่ผิดกฎหมาย
ข้อควรระวังในการออกแบบบ้านให้ถูกต้องตามระยะร่น
- ตรวจสอบผังเมือง – เขตผังเมืองต่างกันอาจมีข้อกำหนดไม่เหมือนกัน เช่น เขตสีส้ม สีเหลือง สีแดงในผังเมืองรวมมีข้อจำกัดเฉพาะ ต้องศึกษาก่อนออกแบบ
- ขอคำปรึกษาวิศวกรหรือสถาปนิก – แม้จะใช้โปรแกรมออกแบบเองได้ แต่การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญจะช่วยลดความเสี่ยงในการละเมิดข้อกฎหมาย
- อย่าประเมินระยะร่นด้วยสายตา – ใช้เครื่องมือวัดระยะจริง หรือโปรแกรม ออกแบบบ้าน3D ที่มีการระบุระยะอย่างแม่นยำ
- คำนึงถึงเพื่อนบ้านและการระบายอากาศ – ระยะร่นไม่ได้มีไว้แค่ทำตามกฎหมาย แต่ยังช่วยให้บ้านของคุณและของเพื่อนบ้านมีความเป็นส่วนตัว มีแสง และอากาศถ่ายเท
การวางแผนเรื่อง ระยะร่น ถือเป็นขั้นตอนสำคัญในการ ออกแบบบ้าน ที่ต้องใส่ใจทั้งในมุมกฎหมาย ความปลอดภัย และการใช้ชีวิตประจำวันของผู้อยู่อาศัย ระยะร่นที่เหมาะสมช่วยให้บ้านดูโปร่ง โล่ง อยู่สบาย และยังเปิดโอกาสให้คุณสามารถ ออกแบบบ้านภายใน, ออกแบบบ้านภายนอก และใช้ ออกแบบบ้าน3D เพื่อจำลองภาพจริงก่อนลงมือสร้างได้อย่างมีประสิทธิภาพ
หากใครกำลังมองหาบริษัทรับออกแบบบ้าน โดยทีมสถาปนิก สร้างบ้านโดยทีมวิศวกร Homemax เรามีทีมงานที่มีประสบการณ์ในการออกแบบบ้าน ออกแบบบ้านภายใน สร้างบ้าน มากกว่า10ปี หรือหากคุณต้องการคำปรึกษาก่อนการเริ่มต้นตัดสินใจ ออกแบบบ้าน เราพร้อมให้บริการโดยทีมงานผู้เชี่ยวชาญที่มีความรู้ในเรื่องของการออกแบบบ้านไว้คอยให้บริการ
บทความที่เกี่ยวข้อง